Moszczeński Teodor Wojciech h. Nałęcz (1714–1783), poseł na sejmy, kasztelan inowrocławski. Był synem Franciszka Michała (zob.) i Cecylii Doroty z Jaraczewskich, bratem Andrzeja (zob.). Odziedziczył połowę dóbr żołędowskich w ziemi kujawskiej, m. in. folwarki Neklę, Jagodowo, Zdroje, a ponadto miał Sierniczek, Wymysłowo, Kuczewki, Kobelnicę, Ostrowo i Knieję. Brat Andrzej (po śmierci syna) odstąpił mu swoją część Żołędowszczyzny za 240 000 złp. W młodości M. przebywał we Francji, gdzie przez czas dłuższy związany był z dworem Stanisława Leszczyńskiego w Lunéville. Ukończył założoną tam przez byłego króla Akademię Rycerską, do której wstąpił jako jeden z pierwszych kadetów 17 VI 1737. Miał stopień wicebrygadiera, a potem brygadiera. Jego pobyt w Akademii trwał 7 lat i 5 miesięcy (przy zwykłym 3-letnim okresie studiów). Był też w gwardii Leszczyńskiego i należał do dworu jego żony Katarzyny Opalińskiej. Brał udział w jej pogrzebie w Nancy 21 III 1747, niosąc trumnę wraz z 5 innymi osobami. Potem wstąpił do muszkieterów gwardii Ludwika XV i uczestniczył w kampanii flandryjskiej pod dowództwem Maurycego Saskiego. Służył w stopniu pułkownika także u Lowendala w regimencie piechoty niemieckiej (na służbie króla Francji).
Dokładna data powrotu M-ego do kraju nie jest ustalona. Od r. 1751 sprawował funkcję generała adiutanta buławy polnej W. Ks. Lit. W r. 1752 był marszałkiem sejmiku w Radziejowie, na którym został wybrany posłem inowrocławskim na sejm zwycz. grodzieński z instrukcją zalecającą radzenie o sposobie dochodzenia sejmów i polepszenia stanu ekonomicznego kraju, od czego zależy regularna płaca w wojsku. Na sejmie tym bp krakowski Andrzej Stanisław Załuski rekomendował M-ego na stanowisko rezydenta w Rzymie, ale nie doszło to do skutku. Wg wykazu, sporządzonego dla gabinetu wersalskiego, dzielącego posłów tego sejmu na stronnictwo dworskie i patriotyczne profrancuskie, M. był zaliczony do patriotów. Został również wybrany na posła z woj. brzesko-kujawskiego na niedoszły sejm 1756 r. W zestawie posłów na ten sejm „Kurier Polski” wymienia M-ego już jako starostę brzesko-kujawskiego. W r. 1761 M. zabiegał o względy marszałka nadwornego kor. Jerzego Mniszcha. Popierał w tym celu elekcję przychylnych dworowi podkomorzych w woj. inowrocławskim i brzesko-kujawskim. Brak jednak dalszych śladów współpracy M-ego z dworem. W r. 1762 był pisarzem grodzkim brzesko-kujawskim. W r. 1764 na sejmiku przedkonwokacyjnym w Radziejowie M. podpisał akt uchwalonej wówczas konfederacji województw kujawskich i został wybrany sędzią kapturowym. Następnie posłował z woj. brzesko-kujawskiego na sejm elekcyjny i należał do delegacji, która zawiadomiła senat o wyborze marszałka. Dn. 6 IX t.r. wziął udział w elekcji Stanisława Augusta z woj. brzesko-kujawskim. W r. 1766 był posłem na sejm z pow. świeckiego w woj. pomorskim. Instrukcja sejmiku w Radziejowie zalecała wybranym tam posłom, aby na tym sejmie rekomendowali królowi zasługi starosty brzesko-kujawskiego. W konfederacjach radomskiej i barskiej M. nie brał udziału. Dn. 7 II 1772 otrzymał nominację na kasztelanię inowrocławską. W tym okresie ograniczał się głównie do spraw publicznych swego województwa, np. zagajał sejmiki elekcyjne podkomorskie w Radziejowie w r. 1772 i 1775. Dn. 16 VIII 1774 Stanisław August mianował go kawalerem Orderu Świętego Stanisława. Podczas sejmu 1780 r. M. został wyznaczony na sędziego sejmowego na II kadencję, rozpoczynającą się 1 VI 1781. Taką samą funkcję powierzył mu również sejm 1782 r. M. miał być sędzią sejmowym podczas kadencji V od 1 VI 1784, lecz nie przystąpił już do pełnienia tych obowiązków, gdyż zmarł w r. 1783, przed 21 VI.
M. ożeniony był z Józefą z Mierosławskich h. Rogala, córką Aleksandra, podkomorzego inowrocławskiego, z którą miał 3 dzieci: syna Aleksandra Ezechiela oraz 2 córki: szambelanową Mariannę Kiełczewską oraz Scholastykę, żonę 1. v. Ignacego Grabowskiego, kasztelanica elbląskiego, 2. v. Maksymiliana Moszczeńskiego z ukraińskiego odgałęzienia linii otorowskiej. Wdowa po M-m wyszła za mąż za Anastazego Moszczeńskiego z odnogi krakowskiej.
Syn Aleksander Ezechiel (ur. w r. 1759, zm. 26 VII 1846 w Wiatrowie) po ojcu wziął starostwo grodowe brzesko-kujawskie; należał do zwolenników Konstytucji 3 maja, którą zaprzysiągł w Gnieźnie. Walczył w czasie powstania kościuszkowskiego pod Kcynią, Łabiszynem i Bydgoszczą. W r. 1807 był organizatorem sił zbrojnych w pow. gnieźnieńskim. Do r. 1815 był sędzią pokoju w pow. wągrowieckim.
Uruski; Żychlinski, XIX; Łoza, Kawalerowie; – Boyé P., La Cour polonaise de Lunéville (1733–1766), Nancy 1926; Waliszewski K., Potoccy i Czartoryscy, Kr. 1887; – Diariusz sejmu… 1764 (elekcyjnego), W. 1764; Diariusz sejmu… 1766, W. 1766; Diariusze sejmowe z w. XVIII, III; Dzieje ziemi kujawskiej, W. 1888 V; Vol. leg., VII 105, 117, 136, VIII 583, IX 4; – „Gaz. Warsz.” 1783 nr 50 Suplement; „Kur. Pol.” 1756 nr 163; – B. Czart.: rkp. 672, 3847, 3849; B. PAN w Kr.: rkp. 8355; – Bibliogr. dotycząca Aleksandra Ezechiela Moszczeńskiego: W. Enc. Ilustr.; Żychliński, Kronika rodzin, s. 289–91; – Muszyńska-Zygmańska J., Wielkopolska w powstaniu kościuszkowskim, P. 1947; Tiburce H., Notice necrologique… sur dernier staroste de Bresc en Cujavie… mort a Wongrowitz… en juillet 1846, Paris 1846; – Księgi Referendarii Koronnej z drugiej połowy XVIII wieku, W. 1957 II; Vol. leg., IX 82; – „Gaz. W. Xięstwa Pozn.” 1846 nr 182; „Provinzial Blätter für das Grossherzogthum Posen” 1846 z. 8 s. 135–6; – Arch. Państw. w P.: Grodz. Pozn. 634 k. 347v.; – Biogram Aleksandra Ezechiela Moszczeńskiego oprac. przez Andrzeja Wędzkiego w Materiałach Red. PSB.
Hanna Dymnicka-Wołoszyńska